پیری قلب یکی از عارضه های رایجی است که برای سنین بالا رخ می دهد و مشکلات متعددی را برای زیست طبیعی افراد به وجود می آورد. روند پیری، در ارگان های داخلی آن ها نیز تاثیر می گذارد و قلب به عنوان اصلی ترین عضو بدن تحت تاثیر سن فرد قرار می گیرد. اما راه های متعددی برای کاهش روند پیری قلب و جلوگیری از علائم آن وجود دارد که در این مقاله به آن می پردازیم.
پیری قلب چیست و چرا اتفاق می افتد؟
با افزایش سن، تغییراتی تدریجی در فرایند طبیعی عملکرد قلب اتفاق می افتد و باعث کاهش عملکرد مناسب آن می شود که به آن پیری قلب می گویند. منشا تغییرات موردنظر، سن بیمار و شرایط بدنی او است. به همین دلیل تحقق عارضه پیری قلب در افراد، متفاوت است و ممکن است برای یک نفر در سن چهل سالگی و برای دیگری در سن هشتاد سالگی به وجود آید.
با پیر شدن قلب، طبیعتا این اندام مهم بدن، قابلیت کارکرد طبیعی خود را از دست می دهد و به نسبت گذشته، امکان پاسخگویی به نیازهای بدن را ندارد. این امر می تواند تاثیر سوئی در سلامت بدن فرد داشته باشد که مهمترین آن، به وجود آمدن اختلالات قلب و عروق یا سکته قلبی است. مواردی که باعث تغییرات کارکردی قلب و شناسایی آن به عنوان قلب پیر می شوند به عبارت زیر می باشند:
کاهش یافتن قدرت انقباضی قلب
قلب با پیر شدن، توانایی پمپاژ راحت و سریع خون را از دست می دهد و این امر به سبب ضعیف شدن عضلات قلب و در نتیجه عدم انقباض مناسب رگ ها و شریان ها صورت می گیرد. از مهمترین نتایج کم شدن قدرت انقباضی قلب، کاهش ضربان قلب می باشد.
کاهش یافتن تحرک قلب
قلب در فرایند پیر شدن، دچار سفتی عضلات می شود که این امر تاثیر بسیار زیادی در کاهش فعالیت قلب می گذارد و میزان تحرک آن را پایین می آورد.
ضخیم شدن دیواره قلب
این عضو مهم بدن با گذر زمان و افزایش سن فرد، به صورت عضلانی رشد می کند و از سلول های حجیمی بهره مند می شود که منجر به بالا رفتن ضخامت دیواره سلول های قلب شده و از شدت جریان خود در رگ ها می کاهد. این امر در برخی از مواقع می تواند باعث انسداد رگ ها و شریان های قلب شده و سکته قلبی را به وجود آورد.
علائم پیری قلب را بشناسید؛ از خستگی تا تپش قلب
پیر شدن قلب مانند سایر بیماری های بدن، علائمی را در بدن نشان می دهد که می تواند به شناخت این امر و درمان آن کمک کند. از نظر علم پزشکی و تجاربی که در این مسیر به دست آمده است، پیر شدن قلب با علائم رایج زیر رخ می دهد:
- تنگی نفس قابل توجه در فعالیت های روزانه و سبک
- سنگینی و فشار قفسه سینه در هنگام استرس و ورزش
- متورم شدن پاها و مچ پا
- خستگی سریع
- کاهش یافتن تحمل بدنی در فعالیت های سبک و سنگین
- ضربان قلب نامنظم
- تپش قلب
- گردش خون ضعیف
- سیاهی رفتن چشم ها در هنگام فعالیت یا ایستادن
- کاهش میل جنسی
چه عواملی باعث تسریع روند پیری قلب می‌شوند؟
روند پیری قلب در بسیاری از مواقع، می تواند بدون درنظر گرفتن سن فرد اتفاق بیافتد. تحقق این امر زمانی رخ می دهد که فرد موردنظر تحت تاثیر عوامل به وجود آورنده این عارضه قرار می گیرد و با بهره مندی از شرایط زندگی ناسالم، روند فعالیت قلب خود را کندتر می سازد. لذا علل به وجود آورنده این عارضه، ممکن است برای هر سنی رخ بدهد که علائم آن به طور واضح در بدن فرد مبتلا پدید می آید. از جمله علل پیری قلب و تسریع کننده آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ژنتیک
یکی از اصلی ترین مولفه های ایجاد کننده بیماری در بدن، ژنتیک می باشد که این امر از طریق والدین و خانواده در DNA بدن نهفته می شود و می تواند ابتلای فرد به بیماری های مذکور را بدون برخورداری از عوامل پیش زمینه بیماری ممکن سازد. پیری قلب نیز یکی از عارضه هایی است که ژنتیک در آن دخل و تصرف دارد. افرادی که دارای سابقه خانوادگی پیر شدن قلب می باشند، طبیعتا زودتر از سایر افراد، به این عارضه دچار می شوند.
فشار خون بالا
عارضه فشار خون، یکی از رایج ترین بیماری هایی می باشد که طیف وسیعی از جامعه را بدون محدودیت سنی، درگیر کرده است. در صورت عدم کنترل فشار خون و تجربه فشار بالای خون برای فرد، زمینه ابتلای او را به پیری قلب چند برابر می کند. لذا این افراد مستعد ابتلا به عملکرد ضعیف قلب می باشند که به طور جدی سلامت قلب آن ها را در آینده تهدید می کند.
بیماری قلب و عروق
مشکلات سلامتی قلب که شامل انواع عارضه های قلبی، دریچه ای و عروق می باشند، امکان ابتلای فرد را به پیری زودرس قلب بیشتر می کنند. لذا افرادی که مشکلات قلب و عروق دارند، زودتر و بیشتر از افراد دیگر، به این عارضه دچار می شوند، این امر ناشی از کارکرد ضعیف قلب و قوت بخشیدن به علائم این بیماری نظیر تپش قلب، گرفتگی عروق و ضخامت جداره قلب می باشد.
عدم تحرک
فعالیت بدنی یکی از اصلی ترین مولفه برای سلامت قلب و ارگان های داخلی بدن می باشد که با استناد به نتایج درمان های علمی پیری قلب، یکی از راه های پیشگیرانه برای عدم ابتلا به پیر شدن قلب نیز است. افرادی که در طول روز از فعالیت بدنی کافی برخوردار نیستند، با نشستن و خوابیدن های طولانی مدت، ضعف عضلات قلب را منجر می شوند که این امر باعث به وجود آمدن علائم این بیماری می گردد.
استرس و اضطراب
برخی از حالات روحی روانی مانند استرس و اضطراب، تاثیر مستقیمی در فعالیت قلب می گذارد که این امر منجر به ایجاد علائمی نظیر تپش قلب، دلشوره تنگی نفس، پنکیک و… می شود. پیری قلب نیز می تواند یکی از علائم استرس و اضطراب مزمن باشد که به طور کامل روی ضعیف کردن عملکرد قلب تمرکز می کند.
چه کسانی بیشتر در معرض پیری قلب هستند؟ گروه‌های پرخطر را بشناسید
با شناخت علائم و علل ایجاد کننده این بیماری، طبیعتا افراد خاصی با داشتن مشکلات سلامتی یا سبک زندگی ناسالم، ریسک بالایی برای ابتلا به این عارضه را دارا می باشند. افرادی که در لیست گروه های پرخطر برای پیری قلب شناسایی شده اند، دارای ویژگی های زیر می باشند:
- دارای اضافه وزن با BMI بالا
- افراد مبتلا به فشار خون
- افراد مبتلا به دیابت نوع یک و دو (در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی)
- افراد مبتلا به بیماری های قلبی و مشکلات دهلیزی و عروق
- افراد دارای ضربان قلب نامنظم (شدید یا ضعیف)
- استعمال کنندگان دخانیات و الکل
عوامل موثر در پیشگیری از پیری قلب
خوشبختانه پیری قلب یکی از عارضه هایی است که امکان پیشگیری را دارا می باشد و افراد مستعد به این بیماری می توانند با آگاهی کامل از عوامل موثر در جلوگیری از این عارضه، از ابتلا به آن جلوگیری کنند و یا در روند پیدایش آن تاخیر قابل توجهی را ایجاد نمایند.
- کنترل وزن با تعذیه سالم و ورزش هوازی
- ورزش مداوم در طول روز
- کنترل دیابت با مصرف دارو و لایف استایل سالم
- کنترل فشار خون با دارو و پرهیز از خوراکی های نمکی و شیرین
- چکاپ منظم قلب افراد دارای مشکلات قلبی
- قطع مصرف دخانیات و الکل
- مدیریت استرس و اضطراب با تکنیک های تنفسی، یوگا و…
نقش تغذیه سالم در جلوگیری از پیری قلب
قلب دریافت مواد موردنیاز برای کارکرد صحیح را از تغذیه انجام می دهد. بهترین تغذیه ای که منجر به کارکرد سالم قلب می شود و فعالیت آن را تنظیم کرده و به تقویت عضلات آن کمک می کند، مواد گیاهی و پروتئینی می باشد. این دست از مواد غذایی با کنترل تری گلیسیرید و همچنین کلسترول خون، به بهبود سلامت قلب می انجامند. انواع گوشت ماهی تخم مرغ و دانه های آجیلی سرشار از کلسترول سالم، فیبر و ریز مغذی مفید برای قلب هستند.
پتاسیم و نیترات نیز یکی دیگر از مواد معدنی موردنیاز برای بهبود کارکرد شریان های قلب و جلوگیری از انسداد و سفتی آن ها می شود که غالبا در سبزیجات برگ سبز و همچنین گوجه و موز یافت می گردد.
ورزش های مفید برای تقویت قلب در میانسالی و سالمندی
تمرینات ورزشی هوازی، ضامن سلامتی قلب می باشند. با افزایش انقباض قلب ناشی از فعالیت های هوازی، تقویت عضلات آن صورت می گیرد که این امر کمک بسیار زیادی به جلوگیری از ضخامت شریان ها و افزایش توانایی پمپاژ خون قلب می کند. ورزش هایی مانند شنا و پیاده روی طولانی، میزان تنفس و ضربان قلب افراد میانسال را بالا می برند و هیچ ریسکی نیز برای سلامت استخوان و مفصل آنان ایجاد نمی کنند.
تأثیر خواب و استرس بر سلامت قلب با افزایش سن
خواب عمیق منجر به کاهش تعداد ضربان قلب ، تنفس آرام و پایین آمدن فشار خون می شود که این سه مورد، تاثیر مستقیمی در سلامت قلب می گذارند. با کاهش ساعات خواب عمیق به خصوص در سنین بالا، کیفیت خواب کاهش پیدا می کند و میزان هورمون کورتیزول (استرس) بالا می رود. لذا خواب شبانه کافی به مدت هشت ساعت، تنظیم هورمون کورتیزول را در پی خواهد داشت و به استراحت عمیق قلب نیز کمک خواهد کرد.
مکمل‌ها و داروهای موثر در جلوگیری از ضعف قلب
کمبود برخی از مواد ریز مغذی و ویتامین تاثیر مستقیمی در عملکرد ضعیف قلب دارند که برای تامین این مواد بهتر است مکمل های دارویی که توسط پزشک تجویز می شوند، مصرف کرد. از جمله این مکمل های دارویی می توان به منیزیم، Q10، امگا سه و ویتامین E و D اشاره کرد.
سبک زندگی سالم برای داشتن قلبی جوان در سنین بالا
داشتن یک فعالیت بدنی سبک روزانه، مصرف غذاهای سالم و سبزیجات، پرهیز از غذاهای چرب و فست فودی و همچنین ترک دخانیات و الکل، یک لایف استایل سالم را برای افراد مستعد به این بیماری می سازد که تاثیر قابل توجهی در کاهش علائم پیری قلب و جلوگیری از ابتلا به آن می گذارد.
چکاپ های دوره ای قلب؛ راهی موثر برای پیشگیری از پیری قلبی
چکاپ قلب برای افراد بالای ۵۰ سال، بیماران زمینه ای و همچنین افراد دارای مشکلات قلبی، ضروری می باشد. این امر ترکیبی از آزمایش خون، سنجش فشار خون، نوار قلب و الکتروکاردیوگرافی است که قدرت عملکرد قلب را به طور کامل شفاف سازی می کند. در صورت وجود نارسائی در عملکرد قلب می توان با انجام روش های پیشگیرانه، از ابتلا به پیری قلب جلوگیری نمود.
سخن نهایی
پیری قلب از عارضه های خطرناک برای سنین بالا به شمار می رود که منجر به حمله قلبی می شود. این عارضه، کاهش عملکرد قلب و ضعیف شدن آن را در پی دارد که می توان با داشتن سبک زندگی سالم ط کنترل بیماری های زمینه ای و تحرک کافی، از ابتلا به آن در سنین بالا جلوگیری نمود.