ضربه مغزی یا آسیب تروماتیک مغزی (TBI: Traumatic brain injury) زمانی رخ می‌دهد که یک حمله ناگهانی، خارجی و فیزیکی به سر و در نتیجه آن به مغز آسیب رساند. ضربه مغزی به یکی از شایع‌ترین علل ناتوانی و مرگ در بزرگسالان تبدیل شده است. TBI طیف وسیعی از آسیب‌های مغز را در بر می‌گیرد که می‌تواند کانونی (محدود به یک ناحیه) یا منتشرشده (متأثر بر چندین ناحیه) باشد.
دو نوع اصلی ضربه مغزی یا TBI
آسیب مغزی بسته
این نوع “ضربه مغزی” بدون شکستگی در جمجمه رخ می‌دهد و به طور معمول در اثر حرکت سریع به جلو یا عقب و لرزش مغز در داخل جمجمه ایجاد می‌شود. از علل شایع بروز ضربه مغزی بسته شامل تصادفات رانندگی، سقوط، آسیب‌های ورزشی و سندرم تکان خوردن نوزاد است.
آسیب مغزی نافذ
این نوع آسیب مغزی شامل شکستگی در جمجمه، مانند سوراخ شدن سر توسط گلوله است.
مهم‌ترین علائم ضربه مغزی
علائم خفیف
علائم خفیف ضربه مغزی ممکن است شامل سردرد، حالت تهوع، خستگی، سرگیجه، مشکلات حسی، مشکلات حافظه، تغییرات خلقی و مشکل در خواب باشد.
علائم متوسط تا شدید
علائم متوسط تا شدید TBI می‌تواند شامل از دست دادن هوشیاری، سردرد مداوم، استفراغ مکرر، تشنج، گشاد شدن مردمک‌ها، ضعف یا بی‌حسی در اندام‌ها، مشکلات هماهنگی، گیجی، بی‌قراری، گفتار نامفهوم و کما باشد.
در صورت بروز هر یک از این علائم در پی ضربه به سر مهم است که به بهترین متخصص مغز و اعصاب در تهران مراجعه کنید و علت اصلی را جویا شوید تا میزان آسیب وارد شده به سر بررسی شود و از پدید آمدن شرایط غیر قابل جبران جلوگیری به عمل آید.
شایع‌ترین علامت ضربه مغزی شامل موارد زیر است:
- از دست دادن هوشیاری که می‌تواند از چند ثانیه تا چند روز یا چند هفته متغیر باشد.
- سردرد شایع‌ترین علامت ضربه و آسیب مغزی است و می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
- ممکن است فرد دچار سردرگمی شود و در تفکر به صورت واضح مشکل داشته باشد.
- تهوع و استفراغ پس از ضربه به سر نیز شایع است.
- ممکن است فرد احساس سبکی سر و سرگیجه داشته باشد یا احساس کند در حال چرخش است.
- مشکل در به خواب رفتن یا ماندن در خواب نیز ممکن است از عوارض و علائم ضربه به سر باشد.
- در برخی موارد TBI ممکن است تشنج رخ دهد.
- فرد ممکن است در دیدن، شنوایی، چشیدن یا بوییدن مشکل داشته باشد.
- ممکن است فرد در صحبت کردن یا درک گفتار مشکل داشته باشد.
- فرد ممکن است دچار ضعف یا فلج در یک طرف بدن شود.
- کدام اثرات ضربه مغزی ممکن است طولانی مدت باشند؟
- اثرات TBI می تواند طولانی مدت باشد و ممکن است منجر به موارد زیر شود:
- نقایص شناختی (مشکلات حافظه، سردرگمی)
- نقص حرکتی (فلج یا ضعف)
- نقص ادراکی یا حسی (تغییر در بینایی یا شنوایی)
- نقایص ارتباطی و زبانی (مشکل در صحبت کردن)
- درک گفتار
- نقایص عملکردی (اختلال در فعالیت های روزانه)
برای درمان آسیب‌های ناشی از ضربه مغزی ممکن است نیاز داشته باشید به بهترین کلینیک مغز و اعصاب در تهران مراجعه کنید.
دلایل شایع بروز ضربه مغزی در افراد چیست؟
- سقوط علت اصلی TBI، به ویژه در کودکان خردسال و بزرگسالان مسن است.
- تصادفات وسایل نقلیه موتوری یکی دیگر از علل شایع ضربه مغزی است.
- صدمات ورزشی، حملات و جراحات ناشی از انفجار نیز از دیگر علل به وقوع پیوستن ضربه مغزی است.
آیا ضربه مغزی باعث مرگ می‌شود؟
ضربه مغزی به صورت صددرصدی و همیشه منجر به مرگ نخواهد شد. در مواردی ممکن است عوارض آسیب مغزی باعث شود فرد برخی از توانایی‌های حرکتی یا حسی خود را از دست بدهد. مواردی که ممکن است خطر مرگ بر اثر ضربه مغزی را افزایش دهد شامل، سن، شدت ضربه، تاخیر در درمان وبیماری‌های زمینه‌ای است.
شاید به این مطلب نیاز داشته باشید: بهترین متخصص قلب تهران کیست؟
علائم ضربه مغزی تا چند ساعت مشخص می‌شود؟
معمولا تا ۲۴ ساعت پس از ضربه مغزی، علائم خود را نشان می‌دهند اما باز هم ممکن است برخی علائم تا ۳ هفته خود را بروز ندهند. توصیه می‌شود فرد بعد از ضربه تا ۳ ساعت نخوابد. گرفتن نوار مغز در این شرایط برای تشخیص علائم می‌تواند کمک‌کننده باشد.
بعد از ضربه به سر چه علائمی خطرناک است؟
پس از آسیب سر، برخی علائم خاصی می‌تواند نشان دهنده وضعیت جدی‌تری باشد و نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. این علائم خطرناک عبارتند از:
- از دست دادن هوشیاری
- سردرد شدید که ادامه دارد
- تهوع و استفراغ مکرر
- از دست دادن حافظه کوتاه مدت که منجر به مشکل در به خاطر سپردن وقایع مربوط به آسیب می‌شود
- لکنت زبان
- ضعف یا بی حسی در انگشتان دست و پا
- از دست دادن هماهنگی
- سردرگمی عمیق
- آشفتگی، جنگ طلبی یا سایر رفتارهای غیرعادی
- تشنج یا تشنج
- گشاد شدن یک یا هر دو مردمک چشم
- مایعات شفافی که از بینی یا گوش خارج می شوند
- ناتوانی در بیدار شدن از خواب
- تخلیه خون یا مایع شفاف از گوش یا بینی
- کما یا حالت نباتی
این علائم بسته به شدت ضربه به سر می‌تواند متفاوت باشد و از خفیف تا متوسط یا شدید متغیر باشد. بسیار مهم است که افراد را از نظر این علائم تحت نظر داشته باشند و در صورت وجود، فورا به پزشک مراجعه کنند.
بیشتر بدانید: بهترین روانپزشک در تهران چه کسی است؟
علائم ضربه مغزی در کودکان چیست؟
علائم ضربه مغزی در کودکان می تواند شامل موارد زیر باشد:
- سردرد
- سرگیجه
- کمبود انرژی
- حالت تهوع
- تاری دید
- فراموشی یا مشکل در توجه یا تمرکز
- علائم عاطفی مانند اضطراب، تحریک، افسردگی یا مشکل خواب
- رفتار آهسته یا مه آلود
مهم است توجه داشته باشید که علائم ممکن است چند روز پس از آسیب ایجاد شود، بنابراین نظارت دقیق بسیار مهم است. علائم ممکن است در هر کودکی از نظر مدت و شدت متفاوت باشد و از چند روز تا چند ماه طول بکشد.
