اگر همیشه نگرانی‌های مالی شما را آزار میدهد و احساس میکنید فشارهای اقتصادی بر زندگی‌تان سایه انداخته‌اند، باید بدانید که شما تنها نیستید. تحقیقات نشان می‌دهند که بیش از نیمی از بزرگسالان با استرس مالی دست و پنجه نرم میکنند. این استرس ممکن است از مشکلاتی مانند پرداخت اجاره یا بدهی‌ها نشأت بگیرد و به سرعت بر سایر جنبه‌های زندگی فرد تأثیر بگذارد.
استرس مالی تنها به مسائل اقتصادی محدود نمی‌شود، بلکه به شدت بر سلامت روان شما نیز اثرگذار است. نشانه‌های این نوع استرس و روش‌های مقابله با آن را در ادامه مفصلتر توضیح میدهیم.
آنچه که باید در مورد استرس مالی بدانید
پول به عنوان یکی از منابع اصلی استرس در سراسر جهان شناخته شده و استرس مالی به نوعی تنش عاطفی اطلاق میشود که به مسائل مالی مرتبط است. هر فردی ممکن است این نوع استرس را تجربه کند، اما افراد با درآمد کمتر بیشتر در معرض این فشار قرار دارند. استرس مالی ناشی از ناتوانی در تأمین نیازهای اساسی مانند پرداخت اجاره، قبوض یا خرید مواد غذایی است.
افرادی که درآمد کمتری دارند در محیط‌های کاری با شرایط دشوارتر روبه‌رو شوند، از جمله عدم امنیت شغلی و کمبود مزایای مرخصی. این افراد گاهی از ترک شغل خود می‌ترسند چون که نگرانند در صورت بیکاری نتوانند هزینه‌های زندگی را تأمین کنند.
علایم استرس مالی
برخی از علایم متداول این نوع استرس شامل احساس اضطراب مداوم، نگرانی‌های بی‌پایان درباره آینده مالی و احساس ناتوانی در مدیریت امور مالی است. افرادی که با استرس مالی مواجه هستند، ممکن است خواب خود را از دست بدهند یا دچار مشکلات خواب شوند.
تمرکز و قدرت تصمیم‌گیری آنها کمتر شده و احساس کسلی و خستگی مزمن دارند. در موارد شدیدتر باعث بروز مشکلات جسمی مانند سردرد، مشکلات گوارشی یا فشار خون بالا میشود.
استرس مالی از چه طریقی بر ما اثر می‌گذارد؟
- افراد با استرس مالی از مراجعه به مراکز درمانی خودداری میکنند که باعث مشکلات بهداشتی جدی‌تری میشود.
- فشار مالی منجر به مشکلات روانی مانند اضطراب و افسردگی خواهد شد.
- مشکلاتی مانند سردرد، میگرن، بیماری‌های قلبی و دیابت ایجاد میکند.
- افراد ممکن است برای کنار آمدن با استرس به پرخوری، مصرف الکل یا مواد مخدر روی بیاورند.
- نگرانی از مسائل مالی سبب بی‌خوابی و خواب ناکافی میگردد.
- استرس منجر به پرخوری یا از دست دادن اشتها و در نتیجه کاهش یا افزایش وزن میگردد.
- استرس مالی شدید موجب علائم مشابه PTSD میشود و به کاهش عزت نفس و اضطراب‌های عمیق‌تر منجر خواهد شد
اثرات جسمی استرس مالی
از جمله این اثرات می‌توان به سردردهای مزمن، تنش ماهیچه‌ها و دردهای عضلانی اشاره کرد که اغلب در قسمت‌های گردن و شانه‌ها مشاهده میشود. مشکلات پوستی مانند آکنه نیز به طور مستقیم از استرس مالی ناشی می‌شوند چون که اضطراب و نگرانی بر ترشح هورمون‌ها و وضعیت پوست تأثیر منفی میگذارند.
مشکلات گوارشی مانند معده درد و سندرم روده تحریک پذیر از دیگر عوارض جسمانی است که در اثر استرس مالی به وجود می‌آید. فشار خون بالا و سایر مشکلات قلبی عروقی نیز از پیامدهای جدی استرس مالی هستند که خطرات سلامتی زیادی را به همراه دارند.
این استرس با کاهش اعتماد به نفس، مشکلات در روابط فردی و کاهش کارآمدی در محیط کاری نیز همراه است. کیفیت زندگی فرد نیز به شدت تحت تأثیر قرار گرفته و به انزوا و تنهایی گرایش پیدا میکند. این علائم به شکل روزمره بر فعالیت‌ها و روحیه فرد تأثیر منفی میگذارند. در صورتی که چنین علائمی را تجربه میکنید، حتما برای دریافت مشاوره و کمک حرفه‌ای به روانشناس مراجعه نمایید.
چه افرادی تحت تاثیر استرس مالی قرار میگیرند؟
استرس مالی هر فردی را در هر زمانی تحت تأثیر قرار داده و عواملی مانند زمینه اجتماعی اقتصادی، سطح درآمد و تحصیلات هیچ‌کدام نمی‌توانند از این تأثیر جلوگیری کنند. این نوع استرس به میزان پولی که فرد دارد مربوط نمی‌شود؛ به این معنا که حتی افراد با درآمد بالا نیز ممکن است در معرض استرس مالی قرار بگیرند، چرا که نگرانی از دست دادن دارایی‌های موجود باعث اضطراب میگردد.
برخی گروه‌ها نسبت به استرس مالی حساس‌تر هستند. برای مثال، افراد با درآمد کم یا متغیر بیشتر احتمال دارد که این استرس را تجربه کنند زیرا نداشتن درآمد ثابت آنها را در نگرانی از توانایی پرداخت هزینه‌های روزمره قرار میدهد.
دانشجویان، خصوصا کسانی که شغلی ندارند یا پشتیبانی مالی از دیگران نمی‌گیرند با این نوع استرس مواجه هستند.
بزرگسالان مسن که پس‌اندازی برای دوران بازنشستگی ندارند در معرض استرس مالی قرار میگیرند. بلاخص در شرایطی که هزینه‌ها در حال افزایش هستند.
والدین تنها که مسئولیت مراقبت از فرزندشان را بر عهده دارند نیز تحت تاثیر مشکلات مالی قرار دارند و این استرس را تجربه میکنند.
بیکاری و نداشتن شغل نیز از عواملی است که احتمال بروز استرس مالی را افزایش میدهد. صاحبان کسب‌وکارهای کوچک که با چالش‌هایی مانند کاهش فروش و رقابت مواجه هستند، به خاطر فشارهایی که برای تأمین درآمد و هزینه‌های خود و کارمندان دارند، بیشتر تحت تأثیر این استرس هستند.
روش‌های مقابله با استرس مالی
- علاوه بر شغل فعلی خود به دنبال راه‌های جدید برای کسب درآمد باشید تا فشار مالی کاهش پیدا کند.
- با ایجاد نظم در امور مالی و پیگیری منظم دخل و خرج، کنترل بهتری بر وضعیت مالی خود داشته باشید.
- استفاده از تکنیک‌های کاهش استرس مانند تغذیه سالم، خواب کافی، ورزش و یوگا برای کاهش استرس مالی مفید است.
- با پرداخت بدهی‌ها و اولویت‌بندی بدهی‌های با نرخ بهره بالا، می‌توانید به راحتی از بدهی‌ها رهایی پیدا کنید.
- با تهیه فهرستی از مشکلات مالی و برنامه‌ریزی برای حل آنها، استرس خود را کاهش دهید.
- از خانواده، دوستان یا گروه‌های حمایتی برای کاهش استرس و به دست آوردن پشتیبانی عاطفی کمک بگیرید.
- با ورزش منظم، استراحت کافی و فعالیت‌های سرگرم کننده، سلامت جسمی و روانی خود را بهبود بخشیده و استرس مالی را کنترل کنید.
کنترل استرس مالی در شرایط دشوار
با استفاده از تکنیک‌های موثر می‌توان احساسات منفی را مدیریت کرد و به آرامش دست یافت. یکی از این روش‌ها، یادگیری تکنیک‌های مدیریت استرس مانند ذهن آگاهی، مدیتیشن و تمرینات تنفس عمیق است که به شما کمک میکند در مواقع اضطراب از آنها بهره ببرید.
ورزش نیز نقشی مهمی در کاهش استرس دارد. به این معنی که هم باعث بهبود خلق و خو میشود و هم به افزایش اعتماد به نفس کمک میکند. ایجاد عادت ورزش روزانه در کاهش فشارهای روانی موثر خواهد بود.
کمبود خواب به استرس افزوده و شرایط را پیچیده‌تر میکند، بنابراین تلاش برای بهبود کیفیت خواب تاثیرات مثبتی در کاهش استرس خواهد داشت. در شرایط بحرانی مالی، عزت نفس فرد ممکن است دچار آسیب شود و احساس شکست به وجود آید. در این شرایط باید با خودتان، مهربانی باشید و از سرزنش‌های بی‌دلیل خودداری کنید.
از دیگر روش‌های موثر در کنترل استرس، تقویت روابط اجتماعی و ارتباط با دوستان و خانواده است. حمایت اجتماعی در مواقع سخت احساس تنهایی و استرس را کاهش میدهد.
پیشگیری از مشکلات و استرس مالی در آینده
پیشگیری از مشکلات مالی در آینده در شرایط عدم قطعیت‌های اقتصادی، مسئلهای در خور توجه است. برنامه‌ریزی مالی و اتخاذ تدابیر صحیح از بحران‌های بزرگ مالی جلوگیری کرده و سلامت مالی فردی را در بلند مدت تضمین میکند. شرایط فعلی با نوسانات شدید اقتصادی، تغییرات غیرمنتظره در بازار کار، و وقوع بحران‌های مالی جهانی مواجه است. به همین دلیل پیش‌بینی و برنامه‌ریزی برای آینده مالی ضرورت داشته و از راه‌های مدیریت نوسانات مالی در نظر گرفته میشود.
- تنظیم بودجه
اولین و مهم‌ترین اقدام در پیشگیری از مشکلات مالی، تنظیم بودجه است. داشتن یک بودجه منظم و دقیق، به شما این امکان را میدهد که درآمدها و هزینه‌های خود را شفاف و قابل مدیریت کنید. با تعیین اولویت‌ها و تقسیم‌بندی هزینه‌ها از هرگونه هزینه اضافی و غیرضروری جلوگیری کرده و منابع مالی خود را به شکل بهینه تخصیص دهید. در واقع، وقتی که برای هزینه‌های خود محدودیت تعیین میکنید، کنترل بیشتری بر روی وضعیت مالی خود خواهید داشت و از بحران‌های ناخواسته جلوگیری خواهید کرد.
- پس‌انداز برای موارد اضطراری
از دیگر نکات کلیدی در پیشگیری از استرس مالی، پس‌انداز برای موارد اضطراری است. بحران‌های اقتصادی یا اتفاقات غیرمنتظره، مانند بیکاری یا بیماری، ممکن است در هر زمان رخ دهد. به همین خاطر ایجاد حساب پس‌انداز ویژه برای شرایط اضطراری به شما این اطمینان را میدهد که در شرایط بحرانی، نیازی به قرض یا فروش دارایی‌های خود ندارید.
- سرمایه‌گذاری آگاهانه
با توجه به نوسانات بازار و تغییرات اقتصادی، سرمایه‌گذاری یکی از روش‌های کاربردی برای افزایش درآمد و حفظ ارزش پول شما است. سرمایه‌گذاری بدون تحقیق و مشاوره، خطرات زیادی به دنبال دارد. به همین دلیل، استفاده از مشاوره‌های تخصصی از کارشناسان مالی و حقوقی در انتخاب گزینه‌های سرمایه‌گذاری مناسب و کاهش ریسک‌های غیر ضروری موثر است. سرمایه‌گذاری هوشمندانه در آینده برای شما سودآوری داشته و از کاهش قدرت خرید در برابر تورم جلوگیری میکند.
- مدیریت بدهی‌ها با هدف جلوگیری از استرس مالی
توجه به بدهی‌های خود و تسویه به‌موقع آنها از بروز مشکلات بزرگ‌تر و تجمع بدهی‌های متعدد جلوگیری خواهد کرد. با برنامه‌ریزی دقیق برای پرداخت بدهی‌ها و تعیین اولویت‌ها، فشارهای مالی خود را کاهش داده و در شرایط بهتری قرار بگیرید. اگر بدهی‌های شما به‌موقع پرداخت نشود، ممکن است بهره‌های سنگین و جریمه‌های مختلفی به آنها افزوده شود که در نهایت وضعیت مالی شما را پیچیده‌تر خواهد کرد. این یعنی، خالی شدن جیب شما و استرس زیادی که تجربه میکنید.
- مشاوره حقوقی و مالی
کارشناسان حقوقی و مالی این توانایی و تخصص را دارند که به شما کمک کنند تا از قوانین مالی و حقوقی موجود آگاه شوید و به‌درستی قراردادها و توافقات مالی را تنظیم کنید. مشاوره‌های حقوقی از بروز مشکلات احتمالی و سوء تفاهم‌های مالی جلوگیری کرده و در صورت بروز اختلافات، شما را راهنمایی میکنند.
- آموزش و آگاهی مالی
افزایش دانش مالی فردی، به شما این امکان را میدهد که تصمیمات بهتری در زمینه مدیریت مالی بگیرید. با شرکت در دوره‌های آموزشی و مطالعه منابع معتبر، این امکان را خواهید داشت که از تغییرات و تحولات اقتصادی آگاه شوید و به این ترتیب، تصمیمات مالی بهتری اتخاذ کنید. در وضعیت نابهسامان اقتصادی امروز، هرچه آگاهی شما بیشتر باشد، توانایی زیادی در مقابله با بحران‌ها و مسائل مالی خواهید داشت.
با رعایت این اصول و استفاده از مشاوره‌های تخصصی از بروز مشکلات مالی جدی در آینده پیشگیری نموده و در راستای تحقق سلامت مالی خود قدم بردارید.
اهمیت تقویت مهارت‌های مالی در کاهش استرس
در راستای تقویت مهارت‌های اقتصادی و کاهش استرس مالی اولین قدم این است که علت استرس را شناسایی کنید. ممکن است دلیل استرس مالی شما درآمد پایین باشد یا شاید به علت خرج‌های زیاد. وقتی علت اصلی را شناسایی کردید، بهتر می‌توانید برای آن راه‌حل‌هایی پیدا کنید.
یکی از راه‌های مؤثر در مدیریت مالی، پس‌انداز است. حتی اگر مقدار کمی از درآمد خود را پس‌انداز کنید، این کار در طول زمان کمک بزرگی برای تأمین آینده مالی شما خواهد بود. میزان پس‌انداز بستگی به درآمد و مخارج شما دارد، ولی به طور کلی هرچه بیشتر پس‌انداز کنید، فشار کمتری در آینده خواهید داشت. بررسی نحوه خرج کردن نیز به شما فرصت میدهد تا رفتارهای مالی خود را اصلاح کنید. برخی افراد برای کاهش استرس یا به دلیل بی‌فکری بیشتر از حد خرج میکنند.
اگر برای کاهش ناراحتی یا تحت تأثیر قرار دادن دیگران پول زیادی خرج میکنید، اصلا کار درستی نیست و باید رفتار خود را تغییر بدهید.
سخن پایانی
یکی از کاربردیترین راهحل‌ها برای مدیریت خرج و مخارج و کاهش استرس مالی، به تعویق انداختن خریدهای غیرضروری است. وقتی به خرید چیزی وسوسه می‌شوید، به خود بگویید که چند روز صبر کنید و بعد تصمیم بگیرید. این کار به شما فرصت میدهد تا اشتیاق اولیه برای خرید کاهش یافته و از خریدهای عجولانه پرهیز کنید. در عین حال، تعیین بودجه ماهانه شما را از خرج‌های غیرضروری بازمیدارد. با داشتن یک بودجه مشخص، می‌توانید کنترل بیشتری بر خرج‌های خود داشته باشید و مانع از خریدهای بی‌فکر شوید.
اگر علت استرس مالی شما درآمد پایین است، به دنبال شغل دوم یا روش‌هایی برای افزایش درآمد خود باشید. این کار موجب کاهش استرس مالی و بهبود وضعیت اقتصادی شما خواهد شد. در نظرداشته باشید که مدیریت بدهی‌ها از مهم‌ترین نکات است. با اولویت‌بندی بدهی‌ها و برنامه‌ریزی برای پرداخت آنها، قدرت کنترل بیشتری بر وضعیت مالی خودتان دارید و استرس ناشی از بدهی‌ها را کمتر میکنید.