پیوند ریه یک فرآیند جراحی است که در آن ریه فرد بیمار با ریه‌ای سالم تعویض می‌شود. از سال ۱۹۸۸ تاکنون بیش از ۳۶۱۰۰ پیوند شش (اغلب در بیماران ۱۸ تا ۶۴ ساله) در ایالات متحده انجام شده است. این روش معمولا برای افرادی که روش‌های درمانی دیگر را طی کرده‌اند و موفقیت آمیز نبوده، گزینه مناسبی محسوب می‌شود.
میزان موفقیت این جراحی به امکانات مرکزی که در آن جراحی انجام می‌شود و مهارت جراحان بستگی دارد. در ادامه مطلب این روش درمانی را بیشتر مورد بررسی قرار می‌دهیم، پس با ما همراه باشید.
پیوند ریه چیست؟
عمل پیوند ریه نوعی از جراحی است که در آن جایگزینی ریه بیماری که دچار مشکل نارسایی ریوی است، با یک ریه سالم انجام می‌شود. این ریه سالم معمولا از فردی که پس از فوت اهدا کننده شده است، تامین می‌شود.
نوع پیوند شش متناسب با شرایط پزشکی فرد ممکن است شامل جایگزینی یکی از ریه‌ها یا هر دوی آنها باشد. در برخی موارد، ریه‌ها همراه با قلب اهدا کننده پیوند می‌شوند. این تصمیم بر اساس نیازهای هر بیمار و تشخیص ماهرترین متخصصان از جمله بهترین متخصص ریه در تهران انجام می‌شود.
پس از تائید متخصص ریه، پیوند برای بیمار در زمان مشخصی که آمادگی‌های از پیش تعیین شده را داشته باشد، توسط تیم پزشکی انجام می‌شود. لازم به ذکر است اگر انتخاب صحیح بهترین متخصص ریه به درستی صورت نگیرد و عمل توسط جراح نابلد انجام شود، امکان پس زدن پیوند و عفونت برای بیمار احتمال می‌رود. همین امر به لزوم جراحی توسط بهترین جراح تاکید دارد.
پیوند ریه چه زمانی انجام می شود؟
پیوند ریه زمانی نیاز است که عملکرد ریه‌ها به شدت مختل شده باشد و دیگر درمان‌های موجود نتوانند به بهبود وضعیت بیمار کمک کنند. شرایطی مانند بیماری‌های پیشرفته ریوی، از جمله بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، فیبروز ریوی، و بیماری‌های قلبی-ریوی می‌توانند باعث ناتوانی در تنفس طبیعی شوند.
در این موارد، اگر بیمار به اکسیژن درمانی وابسته باشد و نتواند به فعالیت‌های روزمره‌اش ادامه دهد، پزشکان ممکن است پیوند ریه را به عنوان گزینه‌ای نجات‌بخش در نظر بگیرند. تشخیص نیاز به پیوند ریه معمولاً پس از ارزیابی جامع شامل آزمایش‌های عملکرد ریه، تصویر برداری و مشاوره‌های پزشکی انجام می‌شود.
علاوه بر این، سلامت عمومی بیمار و توانایی او برای تحمل عمل جراحی و مراحل بعد از آن نیز در تصمیم‌گیری تأثیرگذار است. در نهایت، پیوند ریه می‌تواند به بیماران این امکان را بدهد که زندگی فعال‌تری داشته باشند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.
مراحل جراحی پیوند ریه
پس از پیدا شدن ریه مناسب، مراحل جراحی “پیوند ریه” به شرح زیر است:
در مرحله اول پس از بیهوشی بیمار، تیم جراحی لوله‌ای را در نای بیمار قرار می‌دهند تا به تنفس او حین جراحی کمک کنند. گاهی یک لوله دیگر در بینی بیمار قرار می‌گیرد تا بتواند محتویات معده را تخلیه کند. پس از آن دستگاهی روی قلب و ریه‌ها قرار می‌گیرد تا خون را پمپاژ کرده و در طول عمل جراحی برای بدن بیمار کار اکسیژن رسانی را انجام دهد.
در مرحله بعدی یک برش بزرگ در قفسه سینه ایجاد می‌کنند و از طریق آن، ریه برداشته می‌شود. سپس، ریه جدید در جایگاه ریه قدیمی قرار می‌گیرد و به راه هوایی و عروق خونی بیمار متصل می‌شود. در نهایت، برش توسط پزشک با بخیه بسته می‌شود و بیمار به بخش مراقبت‌های ویژه (ICU) منتقل خواهد شد تا به بهبودی کامل برسد.
معمولا مدت زمان این عمل جراحی برای پیوند یک ریه معمولا بین ۴ تا ۸ ساعت بوده و برای دو ریه به مدت زمانی حدود ۱۲ ساعت نیاز است.
بیشتر بخوانید: هزینه پیوند ریه
اهداف پیوند ریه
پیوند ریه یک روش درمانی است که می‌تواند در درمان بسیاری از بیماری‌ها مفید باشد، برخی از اهداف پیوند ریه به شرح زیر هستند:
۱. برونشکتازی
پیوند ریه می‌تواند به بیمارانی که نمی‌توانند به راحتی نفس بکشند، کمک کند. این شرایط می‌تواند در اثر بیماری‌های مانند برونشکتازی از نوع مزمن (COPD) یا بیماری‌هایی که عملکرد ریه‌ها را محدود می‌کنند، ایجاد شود.
۲. فیبروز کیستیک (CF)
برخی از بیماران با فیبروز کیستیک ممکن است به علت تخریب ریه به پیوند نیاز داشته باشند. این روش می‌تواند با هدف کمک به تنفس بهتر این بیماران انجام شود تا بتوانند زندگی را با کیفیت بیشتری تجربه کنند.
۳. بیماری بینابینی ریه (ILD)
در بعضی موارد از بیماری‌های بینابینی ریه (مانند آزبستور که موجب التهاب و زخم ریه از تنفس الیاف آزبست می‌شود) نیاز به پیوند ریه است. چرا که این جراحی می‌تواند بهبود قابل توجهی در عملکرد ریه و تنفس بیماران داشته باشد.
۴. صدمات ریوی
گاهی اوقات پیوند در ناحیه ریه می‌تواند به بیمارانی که در اثر صدمات جدی، ریه خود را از دست داده‌اند، کمک کند. این روش می‌تواند با هدف تنفس طبیعی برای این افراد انجام شود.
۵. فشار خون ریوی
در برخی از بیماران با فشار خون ریوی بالا، این جراحی می‌تواند باعث بهبود قابل توجهی در علائم و عملکرد ریه آنها شود.
گاهی پزشک با استفاده از داروها یا دستگاه‌های تنفسی خاص، معمولا آسیب ریه را درمان می‌کند. اما در صورتی که اقدامات دیگر به درمان آسیب‌های ذکر شده کمک نکنند یا عملکرد ریه به شدت تهدید شود، پزشک ممکن است پیوند یک ریه یا دو ریه را با هدف بهبود شرایط بیمار توصیه کند.
عوارض پیوند ریه
پیوند ریه یکی از جراحی‌هایی است که به دلیل حساسیت بالایی که دارد ممکن است بعد از جراحی برای بیماران عوارضی را به همراه داشته باشد:
- عموما بیمارانی که پیوند ریه دریافت می‌کنند، باید از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده کنند تا جلوی رد پیوند را بگیرند.
- استفاده از این داروهای ضد رد پیوند ممکن است منجر به عوارض جانبی مانند ریزش موهای صورت، پوکی استخوان، فشار خون بالا، دیابت، افزایش وزن و مشکلات معده شود.
- خطر عفونت نیز یکی از مشکلاتی است که احتمال دارد تا بیماران پس از این جراحی با آن مواجه شوند. استفاده از داروهای ضد رد پیوند باعث سرکوب سیستم ایمنی بدن می‌شود و در نتیجه احتمال ابتلا به عفونت، به ویژه در شش‌ها، افزایش می‌یابد.
زندگی پس از پیوند ریه
بهبودی افراد بعد از پیوند ریه، کاملا متفاوت خواهد بود. چرا که ممکن است بعضی افراد بعد یک هفته از بیمارستان مرخص شوند، اما برخی دیگر زمان بیشتری نیاز داشته باشند. بنابراین مدت زمان این دوران کاملا به وضعیت هر فرد بستگی دارد.
در هفته‌های بعد از پیوند شش، فعالیت‌هایی برای حفظ کارایی طولانی ریه انجام می‌شود که این فعالیت‌ها شامل فیزیوتراپی و توانبخشی منظم است. این امر کمک می‌کند تا افراد در زندگی پس از پیوند، علاوه بر تقویت عضلات ریه، ظرفیت تنفسی بیشتری داشته باشند. همچنین، جلسات آموزشی برگزار می‌شود تا بیماران بتوانند برنامه دارویی پیچیده جدید را بیاموزند.
پس از آن، افراد باید به صورت منظم به پزشک و متخصص ریه مراجعه کنند و آزمایشات منظمی از جمله آزمایش عملکرد ریه، آزمایشات خون و برنامه‌های برونکوسکوپی و … را انجام دهند. بسیاری از مراکز پیوند ریه امکان ارائه اقامت موقت نزدیک به بیماران و خانواده‌هایشان را فراهم می‌کنند تا ویزیت‌های مکرر را آسان‌تر کنند. این اقامتگاه‌ها به بیماران کمک می‌کنند تا در محیطی نزدیک به مرکز درمانی بوده و به راحتی به مراجعات و مشاوره‌های لازم دسترسی داشته باشند.
کلام آخر
پیوند ریه یک عمل جراحی حیاتی است که برای بهبود تنفس بیماران ریوی انجام می‌شود. تقریبا ۸۰ درصد افرادی که این جراحی را انجام می‌دهند، پس از عمل می‌توانند بدون محدودیت فعالیت‌های روزمره خود را انجام دهند.
پیوند شش فقط برای افرادی مناسب است که روش‌های درمانی دیگر برایشان نتیجه نمی‌دهد. اگر با مشکلاتی در ناحیه ریه دست و پنجه نرم می‌کنید، به شما پیشنهاد می‌دهیم تا برای رزرو نوبت از متخصصان ریه کلینیک آرام اقدام کنید و در جهت درمان خود گام موثری بردارید.
