قلب، هر روز هزاران بار می‌تپد تا زندگی را در رگ‌های ما جاری نگه دارد. اما وقتی ریتم تپش‌هایی قلب به هم می‌ریزد و آریتمی یا نامنظمی ضربان قلب رخ میدهد، همه چیز از کنترل خارج میشود. علی رغم اینکه دارویی به نام آمیودارون ضربان قلب را منطم میکند اما آیا همیشه نقش ناجی دار یا ممکن است دشمن پنهان این عضو حیاتی در بدن باشد؟
آمیودارون در لیست قوی‌ترین داروهای ضدآریتمی است که گاهی جان بیمار را نجات میدهد اما در عین حال با عوارضی جدی همراه است. نحوه اثرگذاری این دارو بر قلب و نکاتی که قبل از شروع مصرف حتما باید بدانید را در ادامه توضیح خواهیم داد.
آمیودارون چیست ؟
آمیودارون، داروی قوق ضد آریتمی است که برای درمان بی‌نظمی‌های شدید و خطرناک ضربان قلب مانند فیبریلاسیون دهلیزی و تاکی‌کاردی بطنی، تجویز میشود. این دارو با تاثیر بر عملکرد الکتریکی قلب، ریتم نامنظم را کنترل کرده و ضربان را به وضعیت طبیعی بازمی‌گرداند.
آمیودارون با مسدود کردن کانال‌های یونی مختلف در سلول‌های قلبی از جمله کانال‌های پتاسیم، سدیم و کلسیم سبب کند شدن سرعت انتقال سیگنال‌های الکتریکی در عضله قلب میشود. این عملکرد مانع از بروز یا تکرار آریتمی‌های خطرناک میگردد. در نقش داروی ضد آریتمی کلاس III، آمیودارون برای بیمارانی که دچار آریتمی‌های مقاوم به سایر داروها هستند، تجویز میشود و اغلب در شرایط حاد یا زمانی که جان بیمار در خطر است، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نحوه عملکرد آمیودارون و موارد مصرف آن
این دارو به‌واسطه تأثیرات فوری بر روی بافت قلب، توانایی بالایی در کنترل ریتم‌های غیرطبیعی دارد و همانطور که گفته شد برای بیمارانی تجویز میشود که به سایر داروها پاسخ مناسبی نمیدهند. آمیودارون با تأثیر هم‌زمان بر چندین مسیر فیزیولوژیکی در قلب، باعث مهار آریتمی میشود.
- مهار کانال سدیم: کند کردن هدایت ایمپالس‌های الکتریکی در عضله قلب.
- مهار گیرنده‌های بتا آدرنرژیک: کاهش پاسخ سیستم عصبی سمپاتیک و جلوگیری از تحریک بیش از حد قلب.
- طولانی کردن رپولاریزاسیون: افزایش فاصله QT و تنظیم دوباره فعالیت الکتریکی قلب.
- مهار کانال پتاسیم: افزایش زمان پتانسیل عمل و جلوگیری از بروز ریتم‌های سریع و غیرطبیعی.
این ترکیب عملکردها موجب میگردد آمیودارون نظم سینوسی قلب را تثبیت کرده، هدایت دهلیزی/ بطنی را کند کرده و از ایجاد خودکاری غیرطبیعی در بافت قلب جلوگیری کند.
کاربردهای آمیودارون در بیماریهای قلبی
آمیودارون جزو داروهای اصلی در کنترل فیبریلاسیون دهلیزی محسوب میشود. این وضعیتی است که ضربان قلب سریع، و نامنظم میشود. این دارو با بازگرداندن ضربان قلب به ریتم طبیعی، علائم بیمار را بهبود بخشیده واز خطرات جدی مثل تشکیل لخته و سکته مغزی جلوگیری میکند. به همین دلیل، در بیماران مبتلا به آریتمی‌های دهلیزی مقاوم به درمان‌های دیگر، بسیار پرکاربرد است.
استفاده از آمیودارون برای بیماری تاکی‌کاردی‌های بطنی
در مواردی که بیمار دچار تاکی‌کاردی بطنی است( ضربان بسیار سریع و کشنده بطن‌های قلب) آمیودارون نقش ناجی دارد. این دارو با کنترل سرعت و ریتم ضربان، از بروز ایست قلبی جلوگیری میکند. در بیمارانی که سابقه حمله قلبی یا بیماری شدید قلبی دارند، این دارو نجات‌بخش خواهد بود.
پیشگیری از آریتمی‌های خطرناک با آمیودارون
آمیودارون ضمن درمان، در پیشگیری از بازگشت آریتمی‌های تهدیدکننده حیات مفید است. با مهار مسیرهای الکتریکی غیرطبیعی در قلب، این دارو از پیشرفت بیماری به سمت نارسایی قلبی، سکته مغزی یا مرگ ناگهانی قلبی جلوگیری به عمل میآورد.
مهم و قابل توجه: در شرایط خاص و تحت نظارت پزشکی، آمیودارون جان بیماران را نجات میدهد.
دوز مصرف آمیودارون به شکل قرص و آمپول
آمیودارون به دو شکل قرص خوراکی و آمپول تزریقی تجویز میشود و مقدار مصرف آن به وضعیت بیمار و نوع آریتمی بستگی دارد. لطفا به این موضوع توجه داشته باشید که به خاطر پیچیدگی عملکرد این دارو و اثرات قوی آن بر قلب، رعایت دقیق دستور پزشک هنگام مصرف بسیار مهم و ضروری است.
در اغلب موارد، نخستین دوزهای آمیودارون به‌صورت تزریقی در بیمارستان تجویز میشود تا ریتم قلب بیمار تحت نظر قرار بگیرد. این مرحله اولیه ممکن است چند روز تا چند هفته طول بکشد. در این مدت، نوار قلب (ECG) و سایر علائم حیاتی بیمار به صورت مداوم کنترل میشوند.
مصرف قرص آمیودارون
پس از کنترل اولیه، بیمار شروع به مصرف قرص خوراکی آمیودارون میکند. این قرص‌ها باید:
- دقیقا طبق تجویز پزشک مصرف شوند.
- با برنامه‌ای ثابت( همیشه همراه غذا یا همواره با معده خالی) مصرف شوند تا سطح دارو در خون ثابت بماند.
- دوز اولیه بین ۸۰۰ تا ۱۶۰۰ میلی‌گرم در روز است که در چند نوبت مصرف میشود و این مرحله ۱ تا ۳ هفته زمان میبرد.
- دوز نگهدارنده پس از آن به ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم در روز کاهش خواهد یافت.
عوارض قرص آمیودارون ۲۰۰ و دوزهای دیگر
آمیودارون با وجود اینکه داروی مؤثر در درمان آریتمی‌های قلبی است اما عوارض جانبی خفیف تا شدید را در پی دارد.
عوارض خفیف و نسبتا شایع مصرف قرص آمیودارون
- حالت تهوع و استفراغ
- یبوست
- سردرد
- لرزش یا بی‌قراری
- خستگی و ضعف عمومی
- بی‌خوابی
- کاهش میل یا عملکرد جنسی
- دل‌درد
- خواب رفتن اندام‌ها یا سوزن‌سوزن شدن
- حرکات غیرارادی بدن
- مشکلات تیروئیدی کم‌کار یا پرکار
عوارض شدید و نادر مصرف دارو
در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر، مصرف دارو را قطع کرده و بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:
- بثورات پوستی، خارش یا تورم در صورت، لب‌ها یا زبان
- خس‌خس سینه، مشکل در تنفس یا سرفه مزمن
- تاری دید یا مشکلات بینایی مانند دیدن هاله‌های آبی یا سبز
- حساسیت شدید به نور یا آفتاب‌سوختگی
- زردی پوست یا سفیدی چشم (نشان‌دهنده آسیب کبدی
- ادرار تیره
- تعریق زیاد یا کاهش تحمل به گرما و سرما
- کاهش یا افزایش وزن بی‌دلیل
- ضعف عضلانی یا مشکل در راه رفتن
- بی‌حسی در دست‌ها و پاها
- رنگ پوست خاکستری مایل به آبی
- درد و تورم بیضه‌ها
- علائم خون‌ریزی معده مانند استفراغ خونی یا مدفوع سیاه
نکته مهم: آمیودارون خواب‌آلودگی ایجاد نمی‌کند اما برخی از عوارض مانند ضعف و خستگی باعث احساس کسالت میشوند.
تداخل دارویی آمیودارون
آمیودارون دارویی بسیار قدرتمند با اثرات سیستمیک گسترده است. از این رو، با بسیاری از داروهای دیگر تداخل دارد. این تداخلات منجر به افزایش خطر عوارض جانبی، ضربان قلب نامنظم یا حتی عوارض تهدیدکننده حیات میشوند.
تداخل با آنتی‌بیوتیک‌ها و ضدقارچ‌ها
مصرف هم‌زمان آمیودارون با بعضی آنتی‌بیوتیک‌ها موجب ضربان قلب نامنظم، تپش قلب یا آریتمی‌های خطرناک میشود. از جمله این داروها:
- اریترومایسین
- کلاریترومایسین
- لووفلوکساسین
- فلوکونازول
تداخل با داروهای ضد ویروس خصوصا HIV
داروهای ضد HIV متابولیسم آمیودارون را تغییر داده و غلظت آن را در بدن افزایش میدهند:
- آتازاناویر
- لوپیناویر / ریتوناویر (کالترا)
- نلفیناویر
- ساکویناویر
- تیپراناویر
- ریتوناویر (نورویر)
تداخل آمیودارون با داروهای قلبی و فشار خون
آمیودارون با بسیاری از داروهای قلبی تداخل دارد و ریسک Bradycardia (ضربان کند قلب)، آریتمی و افت فشار را بالا میبرد.
- دیگوکسین
- وارفارین (آمیودارون اثر ضدانعقادی آن را افزایش میدهد)
- ایوابرادین
- کینیدین، پروکائین آمید، فلکائینید
- بتابلوکرها مانند آتنولول، متوپرولول، نادولول، نبیولول، پروپرانولول
- داروهای مسدودکننده کانال کلسیم مانند آملودیپین، نیفدیپین، نیکاردیپین، فلودیپین
تداخل با داروهای اعصاب و روان یا دیگر داروهای سیستمیک
- ترازودون، دکسترومتورفان، فنی‌توئین
- سیکلوسپورین
- لیدوکائین
- فنتانیل، لوراتادین
تداخل با داروهای کاهنده چربی خون
داروهای کاهش‌دهنده کلسترول در حضور آمیودارون منجر به افزایش خطر آسیب عضلانی یا کبدی میشوند.
- سیمواستاتین
- آتورواستاتین
تداخل مصرف آمیودارون با گیاهان دارویی
خار مریم بر متابولیسم کبدی آمیودارون اثر گذاشته و باعث افزایش یا کاهش اثربخشی آن خواهد شد.
هشدار مصرف داروی آمیودارون
در حین مصرف آمیودارون و حتی تا چند ماه پس از قطع آن، ممکن است نیاز به انجام آزمایش‌های دوره‌ای باشد. این آزمایش‌ها شامل تست‌های عملکرد تیروئید، کبد، نوار قلب (ECG) و سایر بررسی‌های لازم هستند. هدف از این پایش‌ها، کنترل عوارض احتمالی و اطمینان از ایمنی مصرف دارو است. بسیار بسیار مهم است که مطابق برنامه تعیین‌شده پزشک، آزمایش‌ها را به صورت مرتب انجام دهید.
اطلاع‌رسانی به پزشکان در زمان انجام آزمایش
آمیودارون بر نتایج برخی تست‌های آزمایشگاهی اثر میگذارد. به همین خاطر، اگر قرار است آزمایش پزشکی انجام دهید، حتما پزشک معالج یا کادر آزمایشگاه را از مصرف این دارو مطلع کنید. این موضوع به جهت جلوگیری از تفسیر نادرست نتایج و تصمیم‌گیری دقیق درمانی اهمیت زیادی دارد.
افزایش حساسیت به نور و آفتاب‌سوختگی
مصرف آمیودارون پوست را نسبت به نور خورشید بسیار حساس میکند و موجب آفتاب‌سوختگی شدید میشود. از قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض نور خورشید یا استفاده از دستگاه‌های برنزه‌کننده مانند سولاریوم خودداری کنید. بهتر است هنگام بیرون رفتن، لباس آستین بلند بپوشید و از کرم‌های ضدآفتاب با SPF 30 استفاده نمایید.
اجتناب از مصرف گریپ‌فروت
گریپ‌فروت و محصولات حاوی آن با آمیودارون تداخل دارند و باعث افزایش سطح دارو در خون میشوند. این مسئله خطر بروز عوارض جانبی شدید را افزایش میدهد. در طول مصرف آمیودارون، از مصرف این میوه و فرآورده‌های آن جدا پرهیز نمایید.
کاهش هوشیاری و اختلال در واکنش‌ها
این احتمال وجود دارد که آمیودارون واکنش‌های ذهنی و فیزیکی شما را تحت تأثیر قرار داده و موجب خواب‌آلودگی، گیجی یا کاهش تمرکز شود. تا زمانی که از تأثیر دارو بر هوشیاری خود مطمئن نشده‌اید، از رانندگی یا انجام کارهایی که نیاز به تمرکز یا عکس‌العمل سریع دارند، خودداری کنید.
آمیودارون در دوران بارداری و شیردهی
مصرف آمیودارون در دوران بارداری فقط در شرایطی انجام میشود که واقعا ضرورت داشته و تحت نظر دقیق پزشک باشد. این دارو آثار منفی بر رشد و تکامل جنین دارد و در صورت امکان، بهتر است از تجویز آن در دوران بارداری پرهیز شود.
در دوران شیردهی نیز آمیودارون به شیر مادر منتقل میشود و به نوزاد آسیب میرساند. به همین خاطر، به مادرانی که از این دارو استفاده می‌کنند توصیه میشود شیردهی را متوقف کرده یا در صورت امکان، از داروهای جایگزین استفاده کنند.
آمیودارون و تیروئید
قرص آمیودارون با دوز ۲۰۰ میلی‌گرم یا سایر مقادیر و اشکال دارویی آن در تعدادی بیماران سبب اختلال در عملکرد تیروئید میشود. این اختلال به صورت کم‌کاری تیروئید یا پرکاری تیروئید ظاهر خواهد شد. آمیودارون میزان ید در بدن را تغییر داده و همین مسئله در عملکرد غده تیروئید اختلال ایجاد میکند. در بیمارانی که آمیودارون مصرف می‌کنند، بررسی منظم عملکرد تیروئید اهمیت بسیار زیادی دارد.
خطر مصرف بیش از اندازه یا کمتر از میزان لازم آمیودارون
در صورتی که یک نوبت مصرف آمیودارون را فراموش کردید، همین که به خاطر آوردید آن را مصرف کنید. اما اگر زمان یادآوری شما به نوبت بعدی دارو نزدیک است، از مصرف دوز فراموش شده صرف‌نظر کنید و فقط دوز بعدی را طبق برنامه مصرف نمایید. هرگز به جبران دوزی که نخوردهاید، آمیودارون را بیش از حد تجویز شده مصرف نکنید.
مصرف بیش از اندازه آمیودارون بسیار خطرناک است و حتی مرگبار خواهد بود. در صورت مصرف بیش از حد، لازم است سریعا به مراکز درمانی اورژانسی مراجعه کنید یا از پزشک کمک بگیرید.
سوالات متداول
آمیودارون چیست و در چه مواردی مصرف میشود؟
آمیودارون داروی ضدآریتمی است که برای درمان اختلالات جدی ضربان قلب، خصوصا آریتمی‌های خطرناک یا تهدیدکننده حیات، تجویز میگردد. این دارو با تأثیر بر سیستم الکتریکی قلب، ریتم طبیعی قلب را ایجاد کرده و فقط تحت نظر پزشک مصرف میشود.
شرایط نگهداری داروی آمیودارون چگونه است؟
داروی آمیودارون را هدور از دسترس کودکان نگه دارید. این دارو باید در محیطی خشک و خنک، به دور از گرما و تابش مستقیم نور خورشید نگهداری شود. به منظور آگاهی از جزئیات دقیق‌تر در مورد شرایط نگهداری آمیودارون، حتما بروشور همراه دارو را مطالعه کنید.
بیماران تحت درمان با آمیودارون باید چه نکاتی را رعایت کنند؟
- هر ۳ تا ۶ ماه یک‌بار آزمایش خون انجام داده و قلب خود را معاینه کنید.
- از ضدآفتاب و لباس‌های محافظ به جهت جلوگیری از آسیب نور خورشید استفاده نمایید.
- در صورت بروز تنگی نفس، سرفه مداوم یا تغییرات غیرعادی در وزن، فورا به پزشک خبر بدهید.
- از مصرف زیاد گریپ‌فروت خودداری کنید چون با آمیودارون تداخل دارد.
- داشتن رژیم غذایی کم‌چرب، فعالیت بدنی متعادل و مدیریت استرس در کنترل آریتمی مؤثر است.
اثر آمیودارون بر آزمایش‌های تشخیصی چیست؟
آمیودارون نتایج برخی آزمایش‌های تشخیصی را تحت تأثیر قرار میدهد. این دارو موجب افزایش سطح تیروکسین (T4) و کاهش تری‌یودوتیرونین (T3) در خون میشود، هرچند در بسیاری از بیماران عملکرد کلی تیروئید در طول درمان طبیعی باقی می‌ماند.
آمیودارون سبب افزایش مقادیر آنزیم‌های کبدی مانند ALT، AST، آلکالن فسفاتاز و GGT میگردد. مصرف این دارو زمان پروترومبین (PT) و شاخص INR را افزایش داده و منجر به کاهش گلبول‌های سفید (WBC)، گلبول‌های قرمز (RBC) و پلاکت‌ها خواهد شد.
چه زمانی باید مصرف آمیودارون را شروع کنیم؟
مصرف آمیودارون باید دقیقا طبق تجویز پزشک شروع شود. گاهی پزشک دوز بالاتری تجویز میکند و سپس به‌تدریج مقدار آن را کاهش میدهد. مهم است که این دارو به شکل منظم مصرف شود.
آمیودارون را چگونه باید مصرف کنیم؟
آمیودارون به‌صورت قرص مصرف میشود. مقدار و روش مصرف روی نسخه یا برچسب دارو نوشته شده است. اگر هنگام تهیه مجدد دارو سؤالی دارید، حتما از داروساز بپرسید.
در چه مواقعی باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد